اقتصاد جامعه؛ امسال تولید و عرضه پیاز در منطقه جنوب کرمان با بحران جدی مواجه گردید. برای
واکاوی این معضل ، گفت و گویی را با دکتر حسین شیرزاد مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره سازمان
مرکزی تعاون روستایی انجام داده و نظر وی را در این خصوص جویا شدیم.
وی در ابتدا گفت: چنانچه می‌دانیم محصول پیاز در دو مرحله در منطقه جیرفت کشت میشود: یکی ، طرح استمرار
وی در ابتدا گفت: چنانچه می‌دانیم محصول پیاز در دو مرحله در منطقه جیرفت کشت میشود: یکی ، طرح استمرار
که از شهریورماه شروع شده و دیگری، کشت عادی که در آذر و دی ماه انجام میشود. مجموع دو مرحله ای
کشت حدود ۱۱ هزار و ۸۵۰ هکتار است (با متوسط عملکرد ۵۰ تن در هکتار) که تولید منطقه حداقل پانصد
و شصت و پنج هزار تن می باشد.این تولید عظیم در حالی است که جیرفت و کهنوج فاقد امکانات لازم برای
انبارش و ذخیره سازی تخصصی پیاز بوده و نه تنها انبار تخصصی نگهداری پیاز ندارد بلکه هیچ واحد صنایع
تبدیلی تکمیلی فرآوری پیاز نیز در این منطقه موجود نیست.
در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد پیاز برداشت شده یعنی حدود ۱۵۰ هزار تن از پیاز (عمدتاً پیاز درجه ۳ و ۴، باران
خورده و سایز درشت) باقی مانده است و میتوان گفت اکنون در حال گذر از مرحله اوج برداشت پیاز جیرفت
هستیم.
شیرزاد سپس ضمن اشاره به این که طبق بررسیهای به عمل آمده، پیاز منطقه جنوب کرمان در اواخر سال ۹۸ با
قیمت هر کیلوگرم ۴ الی ۵ هزار تومان برای پیاز سفید( کشکی بذر مینروا ) به فروش میرسید افزود: متاسفانه
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی رستوران‌ها، دانشگاهها و سایر اماکن عمومی و مضافاً مشکلات حمل و نقل
موجود در منطقه و همچنین تعرفه سنگین صادراتی از تاریخ ۱۵/۱۲/۱۳۹۸ برای صادرات پیاز به ازای هر کیلوگرم
مبلغ ۱۰ هزار تومان که این تعرفه سنگین در کنار سایر مشکلات مترتب باعث عدم تمایل تجار به صادرات محصول
پیاز و مجدداً افت شدید قیمت محصول شد. که خوشبختانه تعرفه صادراتی از ابتدای اردیبهشت ماه برداشته شد
اما به دلیل عرضه مستمر، شاهد رشد قیمت پیاز نبوده ایم؛ به طوری که در حال حاضر قیمت پیاز سفید درجه
یک هر کیلو ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ تومان می باشد و همین محصول در میدان مرکزی میوه و تره بار تهران (عمده
فروشی) هر کیلو ۲۸۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان است. در واقع میدان مرکزی میوه و تره بار تهران در طی هفته اخیر به
شدت از پیاز اشباع شده است و قیمت پیاز سفید در غرف سازمان میادین ۳۵۰۰ تومان بوده است.
وی از جمله دلایل ایجاد این اتفاق را بی توجهی به ابلاغیه ها و دستورالعمل های صادره و عدم رعایت الگوی
کشت توسط کشاورزان منطقه اشاره کرد و گفت: طبق اعلام واحدهای تخصصی سازمان جهاد کشاورزی منطقه،
سطح زیر کشت معین شده برای محصول پیاز در سال ۹۸ مقدار ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار بوده؛ در حالی که میزان ۱۱
هزار و ۲۰۰ هکتار، معادل دو برابر الگوی تعیین شده، زیر کشت محصول پیاز قرار گرفته و متاسفانه سرانه تولید
پیاز منطقه را از ۳۰۰ هزار تن به ۵۶۰ هزار تن افزایش داده است. عدم رعایت الگوی کشت ابلاغی به دلیل فقدان
ضمانت های اجرایی در سیاستگزاری های کلان بخش کشاورزی مسئله مهمی است که نیاز به گفتگو با جامعه
کشاورزی ، سیاست های اقناعی ، ضمانت های اجرایی دقیق و محکم و تصویب قانون در مجلس دارد.
دکتر شیرزاد سپس افزود: عدم برداشت به موقع محصول توسط کشاورزان پیازکار نیز یکی دیگر از علل ایجاد این
چالش است؛ به طوری که کشت طرح استمرار بایستی در اسفند ماه ۹۸ برداشت و روانه بازار می گردید ولیکن
کشاورزان منطقه به خاطر انتظار افزایش قیمت در سال ۹۹ از برداشت به موقع محصول خودداری نموده و
متاسفانه برداشت محصول” طرح یک” با محصول “طرح دو” به صورت همزمان انجام و از اواخر فروردین ماه روانه
بازار شد که با اشباع بازار و افت شدید قیمت محصول مواجه گردید؛ بنابراین تعلل در برداشت و تأخر فاز، عامل
مهمی در این سونامی به شمار می آید.
مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی در خصوص کیفیت پیاز باقیمانده عنوان کرد: به دلیل بارندگی های
فروردین و اردیبهشت ماه، محصول برداشت شده، فاقد کیفیت لازم و دارای لهیدگی با درصد آب بالا است که عملاً
ذخیره سازی آن را با مشکلات جدی مواجه نموده است.ثانیاً در منطقه جنوب کرمان ، حتی یک انبار تخصصی
نگهداری و انبارش پیازوجود ندارد بنابراین امکان ذخیره سازی نیست همچنین در این منطقه هیچ صنعت تبدیلی ،
تکمیلی فرآوری پیاز هم وجود ندارد.
او اضافه کرد:یکی دیگر از دلایل این مازاد عرضه به همزمانی برداشت پیاز منطقه جنوب کرمان با شرق هرمزگان
و بخشهایی از استان خوزستان مربوط میشود که بازار مصرف این محصول را اشباع نموده و این امر افت شدید
قیمت محصول را رقم زد.
دکتر شیرزاد ادامه داد: علیرغم حذف تعرفه صادراتی در ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری، صادرات پیاز به
کشورهای همسایه به دلایل مختلف منجمله بسته بودن مرزهای کشور عراق، محدودیت صدور ویزا برای
رانندگان افغان، نقش منفی دلالان در منطقه در راستای جلوگیری از ورود صادرکنندگان به بازار خرید و سایر
مسائل تاثیرگذار، رشد قابل ملاحظه ای نداشته است که البته چالشهای حمل و نقل و محدودیتهای کمی تعداد
کامیون ها و تریلی هم در این رابطه بی‌تاثیر نبوده است. در حقیقت متأسفانه با توجه به برداشت همزمان
محصولات جالیزی شامل پیاز، گوجه فرنگی، خیار، سیب زمینی، هندوانه و غیره در حجم بالا در منطقه جنوب
کرمان و لزوم حمل و نقل و ارسال آن به بازارهای هدف، کمبود کامیون و افزایش دو برابری نرخ حمل و نقل یکی
از عمده عوامل افزایش بهای تمام شده محصول برای مصرف کننده نهایی بود که باعث افت شدید تقاضای خرید
محصول شد. به نظر من، منطقه جنوب کرمان نیاز به یک شرکت حمل و نقل تخصصی کشاورزی و یک ناوگان
مجهز با امکانات ترابری زنجیره سرد و کامیونت و تریلی های یخچال دار دارد که در حال حاضر وجود ندارند.
شیرزاد یکی از اقدامات مهم انجام شده توسط سازمان مرکزی تعاون روستایی را ابلاغ دستور خرید توافقی گوجه
و پیاز از طرف سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به شرکتها و اتحادیههای تعاونی روستایی در سطح ملی و
استانی ذکر کرد و افزود: مکاتبه با ریاست سازمان جهاد کشاورزی منطقه جیرفت جهت شناسایی و معرفی
تولیدکنندگان عمده پیاز و گوجه به سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران برای اخذ غرفه عرضه مستقیم
این محصولات هم از جمله اقداماتی است که در این راستا صورت گرفته است.
وی گفت: درخواست اختصاص مبلغ ۴۰ میلیارد ریال اعتبار از محل صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی (که
پذیرفته نشد) به شرکتها و اتحادیههای تعاون روستایی برای خرید توافقی گوجه و پیاز و عرضه مستقیم آن در
سازمان میادین میوه و تره بار شهرداریهای کلان شهرها و غرف تعاونی روستایی سراسر کشور و همچنین
تلاش برای توسعه صادرات این دو محصول به کشورهای همسایه توسط اتحادیههای تعاون روستایی استان
های مرزی از جمله اقداماتی است که سازمان تعاون روستایی جهت برطرف نمودن این معضل به کار گرفته
است.
دکتر شیرزاد در انتها اشاره کرد: از آنجا که به استناد مصوبه مورخ ۲۰ /۵/۱۳۹۸ هیئت محترم وزیران، تکالیف و
وظایف تنظیم بازار محصولات کشاورزی از وزارت جهاد کشاورزی منفک و به وزارت صمت محول گردیده است؛ می
توان خرید حمایتی دو محصول فوق را با محوریت و مجری بودن وزارت صمت و تامین مالی از طریق ستاد تنظیم
بازار و سازمان برنامه و بودجه، با مباشرت اتحادیه مرکزی تعاونی روستایی و کشاورزی ایران هدایت نمود”
لینک کوتاه : https://eghtesadejameh.ir/4DjJF
