اقتصاد جامعه ؛رییس انجمن تولید کنندگان و فناوران صنعتی ساختمان بر لزوم بازنگری طرح نهضت ملی مسکن تاکید کرد.
متن زیر حاصل گفتگوی ما با مهندس عبدالرضا فرید نایینی است که به شرح ذیل می آید:
در رابطه با طرح نهضت ملی مسکن و احداث چهارمیلیون واحد مسکونی طی چهارسال نظر شما چیست؟
در شرایط اقتصادی موجود طرح نهضت ملی مسکن را – طرح مناسب در زمان مناسب – ارزیابی می کنم . زیرا نه تنها بالقوه پاسخی به نیاز گسترده و بحرانی به مسکن است . بلکه ، چندین مشکل عمده اقتصادی و اجتماعی دیگر را هدف می گیرد.
– ما در شرایط رکود اقتصادی هستیم و مسکن بخش پیشران اقتصاد ماست . تحرک در این بخش ۷۸ صنعت پیشینی و ۵۶ صنعت پسینی را فعال و از رکود خارج می کند .
– کشور ما با بحران سرمایه گذاری مواجه است و مسکن بیش از ۳۰درصد از تشکیل سرمایه ثابت ملی را دربرمی گیرد . بدیهی است تحقق اهداف طرح عظیم نهضت ملی مسکن به تعدیل بحران سرمایه گذاری کمک خواهد کرد .
– ما با بحران اشتغال مواجه هستیم و بخش مسکن بطور مستقیم ۱۳ تا ۱۵ درصد از اشتغال کل را شامل می شود و با ضریب انتشار ۲/۱ انعکاس وسیعتری در امر بحران اشتغال دارد .
تحقق اهدافی را که شمرده اید بالقوه دانستید چرا ؟
طرح نهضت ملی مسکن به لحاظ نظری طرح بسیار مناسب و کارآمدی است . لاکن ، فرایند برنامه ریزی و اجرای آن متناسب با این طرح عظیم نیست و نیازمند بازنگری جدی است . در توضیح باید عرض کنم که اولاً، طرح نهضت ملی مسکن در قالب پروژه های انبوه و متمرکز طراحی شده و چنین سازماندهی بستر فوق العاده مساعدی را برای تولید صنعتی مسکن فراهم کرده است . امروز توسعه صنعتی ساختمان و مسکن مهمترین اولویت بخش ساخت و ساز کشور است . می دانید در شرایطی هستیم که جهان پیشرفته نسل چهارم انقلاب صنعتی را با دستاوردهای شگرف در فناوریهای نوظهور پشت سر می گذارد و در آستانه ورود به نسل پنجم انقلاب صنعتی هستیم . صنعت ساختمان ما که از بزرگترین بخشهای اقتصاد کشور است . به لحاظ فرایند طراحی و تولید ، پس از گذشت بیش از یک قرن هنوز به نسل دوم تولید صنعتی ورود نکرده ایم . در عرصه صنعت ساختمان که کشور ما مفتخر به ابداعات و خلاقیت گسترده در هنر ، معماری و مهندسی است . شوربختانه امروز با بحران عقب ماندگی مواجه است و نیازمند تحول زیربنائی است . باید از طراحی و تولید دستی و سفارشی عبور کنیم و به تولید انبوه و صنعتی بپردازیم تا با بهره گیری از فنآوریهای نوظهور بتوانیم اهداف و استانداردهای امروزین در عرصه ساختمان را جامه عمل بپوشانیم.
طرح نهضت ملی مسکن این فرصت طلائی را فراهم کرده . دولت هم در این طرح از طراحی و تولید صنعتی حمایت میکند .
لاکن، در عرصه عمل ارگانهائی که باید بستر لازم جهت طراحی و تولید صنعتی را فراهم کنند . تاکنون اقدام مناسب و موثری انجام نداده اند. در واقع هنوز حتی مشخص نیست که چه ارگانی در رابطه با توسعه صنعتی ساختمان مسئولیت دارد . هیچ ارگانی بعنوان مسئول معرفی نشده است . تاکنون هیچ برنامه راهبردی نیزبرای توسعه صنعتی تدوین نشده . بستر فنی ، مهندسی و حقوقی فراهم نیست و زیرساختهای لازم جهت طراحی و تولید صنعتی ساختمان و مسکن ساماندهی نشده است . البته در این رابطه نظام دانشگاهی و جامعه مهندسی نیز به تکالیف خود عمل نکرده اند و در رابطه با این تحول زیربنایی ساکت مانده اند .
آیا مشکلات و نارسائی ها محدود به روش تولید صنعتی است ؟
البته که مشکلات متعدد است . به بحث تولید صنعتی مسکن اشاره کردم چون این مهم در پیشانی طرح به عنوان یک هدف مهم عنوان شده و در این رابطه مشوقهائی نیز تعریف شده است . بطور کلی اگر پروژه ها را شامل سه رکن اصلی بدانیم ( رکن فنی ، رکن مالی ، رکن حقوقی ) مهمترین هدف گذاری در بخش فنی . روزآمدسازی روش طراحی و تولید است . که در قالب طراحی و تولید صنعتی عنوان شد .
در رابطه با رکن مالی مشکل اساسی توجه به استانداردها و تمهید زیرساختهای مالی است . اصولاً براساس استاندارد جهانی هزینه مسکن نباید به مرز ۳۰ درصد از درآمد خانوار نزدیک شود . در واقع ۳۰ درصد مرز بحرانی است که عبور از آن موجب ناهنجاریهای وسیع اجتماعی خواهد بود که باید به آن توجه کرد . اما درصورتیکه این استاندارد موردنظر قرار گیرد طیف وسیعی از متقاضیان مسکن امکان حضور در این طرح را نخواهند داشت اما براساس اصل ۳۱و ۴۳ قانون اساسی . همچنان داشتن مسکن متناسب با نیاز حق هر فرد و خانواده ایرانی است . و دولت در این رابطه متعهد است . لذا ، برای نزدیک شدن به استاندارد لازم است مبلغ تسهیلات و دوره بازپرداخت افزایش و سود تسهیلات به شدت کاهش یابد . می دانیم که نظام بانکی در این رابطه نه توان و نه تمایل دارد .
پیشنهاد این است که دولت از طریق طرح مولدسازی بتواند در موضوع تسهیلات با هدف رعایت استاندارد وسیعاً مشارکت کند .
گفتید که نظام دانشگاهی و جامعه مهندسی به مسئولیت خود عمل نکرده اند . آیا می توانید توضیح بیشتری داشته باشید ؟
تولید صنعتی به معنی بهره گیری از ظرفیت تکرار در فرایند طراحی و تولید است . و تولید صنعتی ساختمان به معنی بهره گیری از ظرفیت تکرار در فرایند خلق فضا است . در حال حاضر پروژه های میلیونی مسکن ، از جمله طرح عظیم نهضت ملی مسکن بستر لازم برای انبوه سازی و بهره گیری از مزیت یا ظرفیت تکرار را فراهم کرده است . نظام دانشگاهی لازم است به آموزش معمارانی مبادرت کند که برای این هدف آماده باشند . این معماران باید بتوانند پلتفرم های ساختمانی موجود را به سیستم های ساخت کامل صنعتی تبدیل کنند و در این مسیر بر ملاحظات بومی و هویتی ما تمرکز کنند . معماران ما باید به طراحی و
ابداع پلتفرم های خلاقانه متناسب با ویژگیهای فرهنگی ، هنری و اجتماعی ما مبادرت کنند . با توجه به ظرفیت دانشی و تخصصی
در عرصه ساختمان . ما قادریم و باید که صادرکننده زنجیره های تولید ( سیستم های نوین ساخت ) باشیم نه واردکننده آن . در حال حاضر نه نظام دانشگاهی نسبت به آموزش معماران طراح ساختمان صنعتی اقدام موثری انجام می دهد و نه جامعه مهندسی به ویژه جامعه مشاوران معمار نگران بحران عقب ماندگی در صنعت احداث کشور هستند .
